“ماراتن امید“
“میخواهم مثالی ایجاد کنم که هیچگاه فراموش نشود.”
تری فاکس نام جوانی است که عمری کوتاه داشت اما میراثی به وسعت یک نسل به‌جا گذاشت. او، یکی از بزرگترین ورزشکارانی‌ست که روی این سیاره دویده است. وی پس از ابتلا به سرطان و قطع‌شدن یکی از پاهایش، تصمیم گرفت سراسر کانادا را بدود و برای کمک به تحقیقات سرطان کمک مالی جمع‌آوری کند. علت شهرت او، فداکاری‌ای بود که برای شناختن سرطان به تمام جهان کرد. مجسمه‌ی تری هم‌اکنون در شهر اتاوا می‌باشد.
در این مقاله زندگینامه تری فاکس را مورد بحث قرار میدهیم.
تری فاکس در ۲۸ ژوئیه ۱۹۵۸ در وینیپگ مرکز استان منیتوبا، کانادا (Winnipeg, Manitoba) متولد شد. پدرش، رونالد، کارمند راه‌آهن بود. تری دو برادر و یک خواهر داشت. خانواده تری در سال ۱۹۶۶ به استان بریتیش کلمبیا (British Columbia) نقل مکان کردند. مادرش، بتی، زن بسیار کوشایی بود و این روحیه را به فرزندانش به‌ویژه تری منتقل کرد. تری از همان دوران کودکی به ورزش‌های مختلف علاقه نشان می‌داد. او به‌طور ویژه‌ای به بسکتبال علاقه داشت، اما در این ورزش چندان موفق نبود. فاکس سعی کرد به تیم بسکتبال مدرسه خود بپیوندد، اما به دلیل قدش با مشکل مواجه شد. تری برای موفق شدن در بسکتبال و بیرون آمدن از نیمکت ذخیره بسیار تلاش کرد و در سال آخر دبیرستان، موفق شد جایزه ورزشکارِ سالِ دبیرستانِ خود را به دست آورد.
مربی تربیت‌بدنیِ تری تشخیص داد که او در مسابقات دوی استقامت عملکرد بهتری دارد و او را به این ورزش تشویق کرد. تری برای ادامه تحصیلاتش مردد بود، اما مادرش، بتی، او را متقاعد کرد که در دانشگاه سایمون فریزر (Simon Fraser University) در رشته حرکت‌شناسی به تحصیل بپردازد. تری در دانشگاه نیز با عزم راسخی که داشت عضو تیم جوانان بسکتبال دانشگاه شد و توانست از بسیاری از ورزشکاران با استعداد در این رشته پیشی بگیرد.
در نوامبر سال ۱۹۷۶، زمانی که تری در حال رانندگی به‌سمت خانه پدری‌اش بود، به دلیل ساخت و ساز پل در آن نزدیکی، حواسش پرت شد و ناگهان به عقب یک ماشین کامیون برخورد کرد. در این حادثه زانوی تری کمی متورم شد. در ماه دسامبر دوباره احساس درد در ناحیه زانو به سراغش آمد، اما تصمیم گرفت تا پایان مسابقات بسکتبال آن را نادیده بگیرد.
در مارس ۱۹۷۷ درد زانوی تری تشدید شد و به بیمارستان مراجعه کرد. آنجا مشخص شد تری به سرطان استخوان استئوسارکوما (Osteosarcoma)، نوعی سرطان که اغلب از نزدیک زانوها شروع می‌شود، مبتلا است. با وجود آنکه تری حادثه رانندگی را عامل ضعیف شدن زانوی خود می‌دانست، اما پزشکان اعتقادی به ارتباط بین این دو موضوع نداشتند. پزشکان به او توصیه کردند که باید زانوی خود را قطع کند و برای این کار باید تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گرفت. به او گفته شد که دو سال پیش از مراجعه او، شانس بهبودی ۱۵ درصد بوده، ولی در زمان مراجعه‌اش به ۵۰ درصد ارتقا یافته است. سرانجام پای تری درحالی که فقط ۱۹ سال داشت، قطع شد. او توانست سه هفته بعد با کمک پای مصنوعی به راه رفتن ادامه دهد.
شب قبل از عمل جراحی سرطان، فاکس مقاله‌ای در مورد دیک تروم (Dick Traum)، اولین فرد قطع عضوی که مسابقه ماراتن نیویورک را به پایان رساند، مطالعه کرد و با الهام از او تصمیم گرفت که در سراسر کانادا بدود تا به مردم درمورد سرطان آگاهی دهد و برای تحقیقات سرطان کمک مالی جمع‌آوری کند. او یک برنامه آموزشی ۱۴ ماهه را آغاز کرد و به خانواده اش گفت که قصد دارد، خودش در یک ماراتن شرکت کند.
تری ۱۶ ماه در بیمارستان تحقیقات سرطان بریتیش کلمبیا تحت شیمی‌درمانی قرار داشت و این دوران برای او بسیار سخت گذشت، زیرا هر روز شاهد درد کشیدن و مرگ مبتلایان به سرطان بود. تجربیات تری در بیمارستان، او را از این که چقدر پول کمی برای تحقیقات سرطان اختصاص داده شده، عصبانی کرده بود. سرانجام او درمانش را با هدف جدیدی به پایان رساند و آن هدف چیزی نبود جز آنکه باقیمانده زندگی‌اش را وقف کمک به مبتلایان سرطان کند.
در تابستان ۱۹۷۷، ریک هانسن (Rick Hansen) که در انجمن ورزش‌های ویلچری کانادا کار می‌کرد، از تری دعوت کرد با ویلچر خود در تیم بسکتبال شرکت کند. با وجود آنکه در آن زمان تری تحت شیمی‌درمانی بود، اما تلاش و انرژی‌اش همه را مسحور کرده بود. بعد از گذشت دو ماه آموزش، تری به عنوان یکی از اعضای تیم برای مسابقات قهرمانی ملی در ادمونتون (Edmonton) انتخاب شد. او به سه مقام کشوری دست پیدا کرد و انجمن بسکتبال ویلچری آمریکا به او نشان تمام‌ستاره داد.
فاکس تمرین‌های دو اولیه‌اش را شبانه در پیست دبیرستان محلی شروع کرد. او در اواسط فوریه ۱۹۷۹ توانست نیم مایل دور پیست بدود. در پایان، او می‌توانست یک مایل بدود. پزشک معالجش، پروتز او را طوری اصلاح کرد که بتواند در برابر ضربات دویدن، بهتر مقاومت کند؛ حتی با وجود تغییرات، باز هم دویدن برای او ناخوشایند و ناراحت‌کننده بود؛ اما، تری اصلا قصد عقب‌نشینی نداشت.
در سپتامبر ۱۹۷۹، فاکس توانست مسابقه ماراتن ۱۷ مایلی (۲۷ کیلومتری) در پرنس جورج (Prince George) را به پایان برساند و با وجود آنکه با فاصله ده دقیقه از سایرین به خط پایان رسید، اما با تشویق سایر شرکت‌کنندگان و تماشاچیان مواجه شد.
در ماه اکتبر، تری فاکس نامه‌ای به انجمن سرطان کانادا نوشت و از آن‌ها خواست در انجام یک ماراتن در سراسر کانادا و جمع‌آوری کمک برای تحقیقات سرطان از او حمایت کنند. تری قول داد که مسابقه را تمام کند حتی اگر مجبور شود تا خط پایان سینه‌خیز برود. شرط انجمن در پذیرش درخواست فاکس این بود که گواهی پزشکی از یک متخصص قلب برای تایید سلامتی‌اش تهیه کند. مشخص شد که تری به گشادی بطن چپ قلب نیز مبتلا است که در ورزشکاران بسیار شایع می باشد. پزشکان به او هشدار دادند که در معرض خطر جدی است. سرانجام هزینه تهیه پای مصنوعی، کفش مناسب، سوخت خودرو و سایر موارد توسط شرکت‌های مختلفی مانند آدیداس (Adidas) و امپریال اویل (Imperial Oil) و فورد موتور (Ford Motor Company) و… فراهم شد. البته فاکس برای هیچ شرکتی، تبلیغات انجام نمی‌داد و باور داشت هیچ‌کس به‌جز بیماران سرطانی نباید از مسابقات او منفعت مالی کسب کنند.
دوی ماراتن ۸۰۰۰ کیلومتری به نام «ماراتن امید» در ۱۲ آوریل سال ۱۹۸۰ آغاز شد. او پای مصنوعی‌اش را به نشانه‌ی آغاز این سفر، در ساحل اقیانوس اطلس فرو برد؛ فاکس، به‌طور متوسط، حدود ۴۲ کیلومتر (تقریبا یک ماراتن) در روز را از مسیر استانهای مجاور اقیانوس اطلس، کبک (Quebec) و انتاریو (Ontario) می‌دوید و در مسیر با باد‌های شدید، بارش سنگین برف و باران مواجه شد. در تمامی مسیر دوست صمیمی‌اش، داگ آلوارد (Doug Alward)، با یک ون او را همراهی و برایش وعده‌های غذایی تهیه می‌کرد. با رسیدن به هر شهر، فاکس از مردم کمک‌های مالی دریافت می‌کرد.
تری در طول مسیر به مشکلات جسمانی برخورد و با اصرار انجمن سرطان کانادا چند روز به استراحت پرداخت. نهایتاً در روز ۱ سپتامبر تری مجبور شد مسابقه را متوقف کند و به بیمارستان منتقل شد زیرا سرطان به ریه‌های او گسترش پیدا کرده بود. او ۱۴۳ روز دویده و ۵۳۷۳ کیلومتر را پیموده بود (معادل بیش از ۱۲۸ دو ماراتن).
بعد از اینکه فاکس، ماراتن خود را متوقف کرد، تلاش‌ها در کشور برای کمک به بیماران سرطانی افزایش یافت. در ۷ سپتامبر ۱۹۸۰،CTV برنامه‌ای تلویزیونی ترتیب داد و در مدت پنج‌ساعت، ۶.۵ میلیون‌دلار جمع‌آوری کرد و مجموع آن با مبلغ جمع‌آوری‌شده در ماراتن امید، به ۱۰ میلیون دلار رسید. کمتر از دو هفته بعد، فاکس، جوان‌ترین فردی بود که توانسته بود نشان ملی کانادا، بالاترین نشان افتخار غیرنظامی کشور را به‌دست آورد. او، همچنین، نشان داگ وود
(Order of the Dogwood) ، بالاترین افتخار غیرنظامی استان بریتیش کلمبیا را دریافت کرد. در دسامبر همان سال، او جایزه لوو مارش (Lou Marsh) را به‌عنوان ورزشکار سال کانادا به دست آورد.
تا اول فوریه ۱۹۸۱، کمک های مالی به ماراتن امید به ۲۴.۱۷ میلیون دلار رسید.
در اوایل ژوئن، دانشگاه سیمون فریزر، مدال طلای تری فاکس را به او اعطا کرد. این جایزه، هرسال، به دانشجویی که در مواجهه با ناملایمات شجاعت نشان داده و به یک الگو تبدیل شده است، اهدا می‌شود.
در طی ماه‌های بعد از مسابقه، وضعیت جسمانی تری رو به وخامت گذاشت و به ذات‌الریه مبتلا شد. سرانجام به کما رفت و صبح روز ۲۸ ژوئن سال ۱۹۸۱ یک ماه قبل از تولد ۲۳ سالگی‌اش در بیمارستان درگذشت. پرچم‌های سراسر کشور به پاس تلاش‌های او نیمه‌افراشته شد.
تری فاکس پس از مرگش افتخارات بسیار بیشتری را کسب کرد. در تابستان ۱۹۸۱، دولت فدرال یک صندوق ۵ میلیون دلاری به نام تری برای اعطای بورسیه تحصیلی به جوانان کانادایی تأسیس کرد و تالار مشاهیر ورزشی کانادا او را در رده اعضای افتخاری خود قرار داد. مطبوعات کانادایی، فاکس را برای دومین سال متوالی به‌عنوان شخصیت خبرساز سال معرفی کردند و کاناداپست، در آوریل ۱۹۸۲، تمبری را به افتخار تری منتشر کرد. در ژوئن ۱۹۸۲، از یک بنای یادبود با مجسمه ۷/۲ متری برنزی تری فاکس در نزدیکی جایی که او ماراتن امید خود را به‌پایان رساند، رونمایی شد.
بسیاری از مدارس، ساختمان‌ها، مراکز ورزشی، خیابان‌ها و جاده‌ها در سراسر کشور، به افتخار فاکس نامگذاری شده‌اند؛ ازجمله، کوه بدون نامی در رشته‌کوه‌های راکی (Rockies) توسط دولت بریتیش کلمبیا به نام کوه تری فاکس نامگذاری شد و محوطه اطراف آن هم به پارک استانی کوه تری فاکس نامیده شد.. استانهای منیتوبا و انتاریو به افتخار او، سالروز تعیین کردند. در روز ملی کانادا در سال ۱۹۹۹، نام تری فاکس به‌عنوان بزرگترین قهرمان کانادا معرفی شد و در سال ۲۰۰۴ در برنامه تلویزیونی “CBC The Greatest Canadian” پس از تامی داگلاس در رتبه دوم قرار گرفت. در آوریل ۲۰۰۵، ضرابخانه سلطنتی کانادا، نیز، یک سکه یادبود یک دلاری را به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد شروع ماراتن امید منتشر کرد.
در سال ۲۰۰۸ او شخصیت مهم تاریخ کانادا لقب گرفت. این عنوان به افرادی تعلق می‌گیرد که نقش بسیار مهمی در تاریخ کشور ایفا کرده‌اند. مادر تری، در المپیک زمستانی سال ۲۰۱۰ ونکوور یکی از پرچم‌داران افتتاحیه مسابقات بود.
در سال ۲۰۱۲، تری فاکس به‌دلیل تلاش‌هایش در جمع‌آوری پول برای تحقیقات سرطان به تالار مشاهیر پزشکی کانادا اضافه شد. مجسمه برنزی او، به یاد لحظه‌ای که فاکس پای خود را در اقیانوس اطلس فرو برد و ماراتنش را آغاز کرد، در نزدیکی همان نقطه‌ای که این اتفاق افتاد، رونمایی شد. در سال ۲۰۱۳، نام تری فاکس، به پیاده‌روی مشاهیر کانادا در تورنتو راه یافت. در سال ۲۰۱۵، موزه تاریخ کانادا نمایشگاهی را درباره ماراتن امید به نام «دویدن تا قلب کانادا» راه‌اندازی کرد که تا سال ۲۰۱۹ در سراسر کشور برگزار شد.
لسلی اسکرای وینر (Leslie Scrivener)، نویسنده کتاب کاروان امید تمامی ماجرای پیروزی این مرد بزرگ را بیان کرده است. در مستند «Into the Wind» که توسط استیو ناش کارگردانی شد، داستان زندگی تری نقل شده است.
هدف فاکس، یعنی، جمع‌آوری یک دلار به‌ازای هر کانادایی، حدود ۲۴ میلیون دلار، در ۱ فوریه ۱۹۸۱ محقق شد. از آن زمان، جمع‌آوری کمک‌های مالی به نام او همچنان ادامه یافت. شجاعت و اراده او الهام‌بخش بسیاری از انسان‌ها بوده است. میلیون‌ها نفر در کانادا و سراسر جهان هرساله در مسابقه تری فاکس شرکت می‌کنند. بنیاد تری فاکس، که تحت نظارت خانواده فاکس است و برنامه سالانه را سازماندهی می‌کند، بیش از ۸۰۰ میلیون دلار برای تحقیقات سرطان جمع‌آوری کرده است.
