“دو ممیز چهل و هفت“
«فرصت، اتفاقی نیست که خودبه‌خود رخ بدهد، تا از آن استفاده کنیم. فرصت رو خودمان باید خلق کنیم. معلولیت محدودیت است؛ اما پایانی بر آرزو‌ها نیست.»
این دیدگاه قهرمانی می‌باشد که در زندگی‌اش با تبعیض‌های بی‌شماری روبه‌رو بوده است. مرتضی مهرزاد سلاکجانی (Morteza Mehrzad Selakjani) بازیکن ملی‌پوش والیبال نشسته ایران، که با قد ۲۴٧ سانتی‌متر، به‌عنوان بلندترین مرد ایران و دومین مرد بلند قد جهان شناخته می‌شود.
در این مقاله زندگی‌نامه مرتضی مهرزاد را مورد بحث قرار می‌دهیم.
مرتضی مهرزاد در ۲۶ شهریور ۱۳۶۶ در شهر رودسر استان گیلان به دنیا آمد. او فرزند اول خانواده است و یک برادر و خواهر کوچکتر از خود دارد. در ابتدا هیچ اثری از بیماری در ظاهرش دیده نمی‌شد. اما سال‌ها بعد، وقتی که کلاس پنجم ابتدایی بود، ناگهان تغییری باعث شد احساس کند که یک فرد غیرعادی است .قد او به سرعت در حال رشد بود و خیلی زود این قد بلند موجب شد او چندین سال از همکلاسی‌هایش بزرگ‌تر به نظر برسد .کم‌کم، رشد سریع قدش اعضای خانواده را نگران کرد و با مراجعه به پزشک متوجه شدند مرتضی دچار بیماری‌ای به نام آدنوم هیپوفیز (Pituitary Adenomas) شده است. او می‌گوید: «من از بدو تولد یک سر و گردن از همسن و سالانم بلندتر بودم؛ اما غیرطبیعی نبود؛ تا ۱۳ سالگی هم این شرایط تقریبا ادامه داشت. زندگی من روال طبیعی داشت و بعد از مدرسه ابتدا در یک آلومینیوم‌سازی و سپس یک نانوایی لواشی کار می‌کردم تا اینکه از ۱۵ سالگی به بعد همه چیز تغییر کرد.»
مرتضی تا کلاس دوم راهنمایی با معدل بالا به تحصیل مشغول بود؛ تا اینکه بخاطر جثه‌اش مورد تمسخر همکلاسی‌هایش قرار گرفت؛ در نهایت با وجود اصرار مادرش به ادامه تحصیل، ترجیح داد ترک تحصیل کرده و به کارگری و شاگردی در مغازه‌‌ها بپردازد.
مرتضی بعدها متوجه می‌شود، مبتلا به یک بیماری به نام «آکرومگالی» (Acromegaly) است. در این نوع بیماری با ترشح غیرطبیعی هورمون رشد، بخش‌هایی از بدن مانند بینی، آرواره و انگشتان دست و پا، بیش‌از اندازه رشد می‌کنند و به‌صورت غیرعادی بزرگ می‌شوند.
رشد غیرعادی قد مرتضی، از ۱۶ سالگی، یعنی زمانی که بلندی قدش، ۱۹۰ سانتی متر بود، شروع شد؛ در همان زمان، بخاطر افتادن از دوچرخه و آسیب‌دیدگی شدید لگن و عدم درمان مناسب، در نهایت باعث توقف رشد پای راست او می‌شود؛ پای راست او حالا ۱۵ سانتی متر کوتاه تر از پای چپش است و طول دستانش از مچ تا سر انگستانش نیز ۲۷ سانتی‌متر است. او در این زمان با کمک عصا راه می‌رفت .حرکت‌کردن، برایش به سخت‌ترین کار دنیا تبدیل شده بود و به همین دلیل، ترجیح داد خانه‌نشین شود. مدتی نگذشته بود که ضعف بینایی و شنوایی هم گریبانش را گرفت و او را تنهاتر از قبل کرد. مرتضی هر روز افسرده تر از قبل می شد.
در چنین شرایطی بود که خبرنگارِ همشهریِ «سرنخ»، مهرزاد را پیدا کرد. این پسر با تمام بیماری‌هایی که به دوش می‌کشید، یک امتیاز داشت. او در ایران رکورد‌دار بود و برای همین، هفته‌نامهِ شگفتی‌هایِ سرنخ، در بیمارستانی که در آنجا تحت درمان بود به سراغش رفت و لقب «بلندقدترین مرد ایرانی» به او داده شد. پس از این مصاحبه بود که در سال ۸۸ ، مهرزادِ ۲۲ساله به برنامه «ماه عسل» دعوت شد و از سختی‌های زندگیِ قد بلندیِ خود گفت. با مطرح شدن مشکلات معیشتی و حتی نبود کفش و لباس مناسب برای او، نگاه‌ها به سمتش جلب شد. حضور در تلویزیون باعث شد، آقای گلچین؛ کاپیتان والیبال نشسته چالوس، که بیننده این برنامه بود، به این نتیجه برسد که مهرزاد میتواند ستاره آینده تیمش باشد.
داستان زندگی مرتضی از سال ۱۳۹۱ به کل تغییر کرد. او در فراخوان استعدادیابی فدراسیون جانبازان و معلولین برای بازی والیبال، کشف استعداد و به این ترتیب، بعد از آموزش های مقدماتی به تیم والیبال نشسته چالوس پیوست.
مهرزاد می‌گوید: «قبل از این که والیبال بازی کنم به حدی افسرده بودم که فکرش را هم نمی‌کردم بتوانم ورزش کنم. یعنی این که با آن همه مشکلی که داشتم، ورزش برایم چندان جدی نبود. حتی وقتی هم که به تیم دعوت شدم، از این هراس داشتم که نتوانم با دیگر بازیکنان ارتباط خوبی داشته باشم؛ اما وقتی در جمع بچه‌های تیم قرار گرفتم و دیدم که همه مثل من با مشکلات جسمی مبارزه می‌کنند، تصمیم گرفتم که بجنگم.»
مرتضی بعد از سه سال بازی در تیم چالوس در سال ۱۳۹۴ با تیم «ثامن الحجج سبزوار» قرارداد بست و اولین تجربه بازی در لیگ برتر را بدست آورد. او در همین سال بعنوان یک بازیکن حرفه‌ای به تیم ملی ایران دعوت شد. تیم ملی والیبال نشسته ایران، در مسابقات پارالمپیک ۲۰۱۶ برزیل، توانست با همراهی مرتضی تیم «بوسنی و هرزگوین» را در دیدار نهایی شکست دهد و به مقام قهرمانی مسابقات و نشان طلا دست یابد. رسانه‌های دنیا از او به عنوان اعجوبه دو متر و ۴۰ سانتی‌متری تیم ایران یاد کردند.
مرتضی در ادامه سال ۲۰۱۶ همراه با تیم ملی، قهرمان جام بین قاره‌ای چین شد و یکسال بعد نیز قهرمانی آسیا در چین را بدست آورد و حالا ستاره والیبال نشسته ایران است. همچنین تیم ملی ایران، در سال ۲۰۱۸ قهرمانی جهان را در هلند به‌دست آورد. وی در فینال جام‌جهانی آن سال، نقش موثر و بسزایی در پیروزی ایران در برابر بوسنی و هرزگوین ایفا کرد؛ به‌گونه‌ای که بازی او مورد تحسین خبرنگار بوسنیایی هم قرار گرفت. کمیته بینالمللی پارالمپیک ملی‌پوش والیبال‌نشسته کشورمان را به عنوان نامزد دریافت عنوان بهترین ورزشکار ماه جولای ۲۰۱۸ معرفی کرد.
در سال ۲۰۱۹ قهرمانی آسیا در تایلند و سال ۲۰۲۰، قهرمانی پارالمپیک توکیو و سال ۲۰۲۲، قهرمانی جهان در بوسنی و هرزگوین را همراه با تیم‌ملی کسب کرد. در سال ۲۰۲۲ بهترین اسپکر و با ارزش‌ترین بازیکن جهان (Most Valuable Player) انتخاب شد و توپ طلای قهرمانی جهان ۲۰۲۲ را به دست آورد. رکورد جالب توجه در مورد این ملی‌پوش والیبال نشسته این است که او هیچ رویدادی را بدون مدال تمام نکرده و تمام مدال‌هایی که تا به امروز به دست آورده به رنگ طلا بوده است.
حالا ۲۴۷ سانتی متر قد دارد و در حالت نشسته قد او به ۱۲۳ سانتی متر و وقتی دست هایش را بلند می کند به ۲۰۱ سانتی متر می رسد. مهرزاد شرایط خاص زندگی خودش را دارد که البته به آن تا حد زیادی عادت کرده است؛ اما دلش، گاهی زندگی عادی را می‌خواهد. او به سختی میتواند کفش و پوشاک مناسب سایز خودش را تهیه و خریداری کند. حتی برای تهیه لباس تیم ملی هم مشکل داشته تا اینکه خوشبختانه دوستانی پیدا کرده که در کار پوشاک هستند و معمولاً برای خرید از طریق آنها اقدام می‌کند. به ندرت پیاده روی می کند و برای حمل و نقل هم دچار مشکلات زیادی است. بارها پیش آمده که برای رفتن به جایی مجبور شده پشت وانت بنشیند؛ چرا که به سختی در خودروهای کوچک جا می‌شود.
وضعیت مهرزاد میتواند از جنبه‌های مختلف یک مسئله جدی و ناراحت کننده برای هر انسانی باشد؛ اما حالا او ورزشی را کشف کرده که میتواند به واسطه آن از خلوت خود بیرون آید و در پی آرزوهای خود باشد.
او هیچ وقت علاقه چندانی به شهرت نداشت و بعد از پارالمپیک هم چندین پیشنهاد مصاحبه ای تلویزیونی را رد کرد. مرتضی اهل زندگی در جاهای پر سروصدا و شلوغ نیست و زندگی در کنار دوستان قدیمی و خانواده‌اش در روستای «اوجاکله» را به شهر چالوس ترجیح می‌دهد. او در سال ۱۳۹۷ مادرش را از دست داد و اکنون سرپرستی خواهر و برادرش را برعهده دارد. مرتضی مهرزاد تاکنون ازدواج نکرده و مجرد می‌باشد. او همواره تلاش کرده است، تمرینات لازم را برای بهترین استفاده از ویژگی‌های ذاتی و قابلیت‌های فیزیکی که دارد، داشته باشد؛ اما او می‌گوید:« اگر قد به این بلندی نداشتم شاید اصلاً به اینجا نمی‌رسیدم. موفقیت امروزم را مدیون قدم هستم.»
او حالا دیگر معلولی نیست که به خاطر قد بلندش در کنج خانه بنشیند. مرتضی مهرزاد با تمام معلولیتش توانسته است یک قهرمان ملی شود و حتی رسانه های خارجی لقب «آسمانخراش ایرانی» را به او داده اند. در سال ۱۳۹۰ مستند «دو ممیز، چهل و هفت» به کارگردانی آرش لاهوتی، درباره زندگی مرتضی مهرزاد ساخته شد.
